22-25 september 2007: afscheid

In Negros neem ik afscheid van NIHIP en al de mensen die ik gedurende deze drie weken heb leren kennen. Op mijn laatste dag gaan we met z’n allen zwemmen en eten we voor de laatste keer rijst met vis. Zeer fijn en supergezellig.

In Manila neem ik afscheid van Dr. Leni, Ruth en al de andere mensen van CHD.

Op het vliegtuig zit ik naast Philip, een Filippijnse psychiatrisch verpleegkundige, die voor twee jaar zijn familie achterlaat om in Dublin geld te gaan verdienen. Hij weet amper hoeveel hij gaat verdienen en wat de werkomstandigheden zullen zijn. In zijn contract worden de meest omfloerste termen gebruikt…

21 september 2007: ‘Undeclared Martial Law’

Overal in het land grote optochten. Enerzijds ter herdenking van het staatsbeleg ten tijde van president Marcos. Anderzijds tegen het hedendaagse beleid van president Arroyo, waar schendingen van de mensenrechten eveneens schering en inslag zijn. Gedurende haar beleid zijn er reeds 886 mensen vermoord, 184 vermist en 799 gefolterd.

20 september 2007: Escalante

Met Gabriela naar Escalante voor de herdenking van de ‘Escalante massacre’. Op 20 september 1985 kwamen duizenden suikerboeren, boeren, vissers, studenten en pastoors op straat tegen de uitbuiting, in hun handen enkel borden gemaakt van bamboo. Toen ze de marktplaats bereikten werden ze omsingeld door leger en politie en zwaar beschoten. Tweeëntwintig mensen lieten er het leven en honderden anderen raakten gewond.

Tijdens de herdenking speelden enkele kinderen de gebeurtenissen na. Het leek net echt. Haast
iedereen begon te wenen.

18-19 september 2007-10-07: Abada escay

Abada escay is vijf maanden geleden opgericht. Het is een relocatieplaats voor de veschillende krottenwijken uit de stad. Het is neergepoot een goed eind buiten het stadscentrum, temidden van velden en enkel toegankelijk door middel van een hobbelige aardeweg. De mensen moeten hier hun eigen huis bouwen, zonder water, geen electriciteit, geen straat of riolerig. Er is enkel één lager schooltje met halve lesdagen want er zijn teveel kinderen (650) voor te weinig klassen (6), zodat er afgewisseld moet worden. Heel akelig om te zien. Letterlijk verstopt en aan hun lot overgelaten…

17 september 2007: tussen de Filippijnse studenten

Ik ontmoet Klaring, lid van LFS (League of Filipino Students). Zij ijveren voor kwaliteitsvol en toegankelijk onderwijs voor iedereen en kanten zich tegen de hedendaagse commercialisering van het onderwijs. Haaks hierop staat het standpunt van de regering: ‘Kwaliteitsvol onderwijs is duur, als je het wil, moet je bereid zijn ervoor te betalen.’ In Bicol zijn bovendien reeds drie studenten-activisten vermoord.

Als je al het geluk hebt om een diploma te halen, vind je vaak geen werk. En bij jobaanbiedingen staat duidelijk vermeld welke ‘dure’ universiteiten de voorkeur hebben.

In de namiddag bezoeken we een private school: University of Negros Occidental Recoletos. Centraal op de speelplaats tien grote kassa’s waar je je lessen en boeken en andere benodigdheden kan kopen. Trots vertelt een van de leerkrachten over het exclusieve contract met Pepsi, dat de bijbouw van de cafetaria sponsort, zodat nog meer kinderen, nog meer Pepsi kunnen drinken (om nog rottere tanden te krijgen)…Het aantal inschrijvingen daalt hier jaarlijks. De prijzen zijn te hoog. Vanaf volgend jaar zullen er ook zes maand tot twee jaar opleidingen worden ingericht, afgestemd op de buitenlandse vraag. Alle lessen (behalve het Filippino) worden gegeven in het Engels. Er zijn reeds voorstellen om ook het Filippino volgend jaar in het Engels te doceren en dat ook buiten de lesuren, binnen de schoolgebouwen, verplicht Engels zou worden gesproken.

15-16 september 2007: Herbal medicine making

Nanay Demit en ik zijn ziek. Waarschijnlijk iets verkeerds gegeten. Na een dagje rust gaat het al beter.

De volgende dag volgen R-dem (van NIHIP) en ik een workshop over ‘herbal medicine making’ gegeven door Nanay Demit. We leren de verschillende stappen om Lagundi-siroop te maken; en proeven zeer nieuwsgierig ons resultaat. We maken ook een soort bananenpilletjes. Met de ‘evidence based medicine’ in mijn achterhoofd, maakte deze workshop toch indruk. Ik begin het nut van de deze onschadelijke, kosteloze (en misschien wel nuttige) geneesmiddelen voor zelflimiterende aandoeningen in te zien..

Dokters schrijven hier immers heel veel geneesmiddelen voor. Vaak onnodig en soms zelfs gevaarlijk (zeker voor kinderen). Na tien minuten televisie komen de ‘kidney care’ en ‘anti-stress tabletten’ uw oren uit. Nog nooit heb ik zoveel reclame voor de meest absurde geneesmiddelen gezien.

13-14 september 2007: Bago

Rijstvelden zo ver als ik kan zien. De communicatie loopt volledig vast. Gelukkig is er een jongen die in zijn tweede jaar universiteit zit die zeer goed Engels spreekt, om me te helpen. Het is hier buitengewoon uitzonderlijk dat jongeren naar de universiteit kunnen. Hij kon dit dankzij een schoolbeurs, want ook zijn ouders zouden het niet hebben kunnen betalen. Zijn vader is 'carekeeper' van een boerderij. Dit wil zeggen: alles onderhouden en de velden verzorgen. Op het moment van de oogst moet hij wel twee derde afstaan aan de eigenaar van de boerderij. Het leven is hier keihard. Kinderen willen naar school, maar de ouders kunnen het niet betalen. Hijzelf is tijdens zijn middelbaar een jaar moeten stoppen, omdat er geen geld meer was. Bovendien is zijn vader alcoholist en zet hij ’s avonds vaak het kot op stelten. Zijn zus is reeds ‘ontsnapt’ en werkt ondertussen in een call center in Manila. Call centers schieten de laatste jaren als paddenstoelen uit de grond in de Filippijnen.

12 september 2007: De hacienda’s

Weer met de bus gezwind door de bergen… onderweg springt het kleine televisietoestel aan. Het is belangrijk nieuws maar ik begrijp er niets van. Het volgende moment krijg ik een tekstje van Ruth (uit Manila). ‘Erap (de vorige president) guilty for plunder’. Er wordt geklapt.

We trekken verder richting suikerrietplantages. Temidden van de suikerrietvelden en enkel toegankelijk via modderige en zeer hobbelige veldweggetjes komen we aan bij een kleine gemeenschap. Twintig families leven hier. Ze werken niet op de plantages vlak naast hun huis, want die eigenaar betaalt slechts 90 p per dag. Bovendien wou die nog recentelijk zijn velden uitbreiden waardoor ze zouden hebben moeten verhuizen. Gelukkig konden ze zich hiertegen verzetten… en met succes… want ze kunnen (voorlopig) blijven. Ze staan op om 4 uur ’s nachts om om 5 uur te vertrekken. Na een uur stappen bereiken ze hun plantage. Ze werken keihard voor een loon van 185 p per dag. Het suikerseizoen begint in oktober en eindigt in maart. Tijdens het ‘dode seizoen’ proberen ze wat bij te verdienen op de rijstvelden. Gedurende deze zes maanden, en vooral op het einde wordt door vele families honger geleden.

In het museum had ik geleerd dat in koloniale tijden de rijke landheer in het midden van de hacienda leefde en zijn werkvolk uitbuitte. Buiten het feit dat de landheer nu in een chique huis in de stad leeft, zie ik weinig verschil…

Weer besef ik hoe belangrijk de CHW hier voor haar gemeenschap is. Ze is een belangrijk aanknopingspunt als er iemand ziek is en ze helpt de patiënten ook verder naar het ziekenhuis indien nodig.

7-10 september 2007: Guihulngan Mountain Clinics

Na een zeer lange tocht en hoog in de bergen bereiken we de Kalabaklabakan Mountain Clinic. Deze werd opgericht in 1974 door de Franciscan-kerkgemeenschap. Sinds 1983 werd het ingericht als CBHP en kwam de nadruk meer op de preventieve geneeskunde te liggen. CHW ‘s werden opgeleid. Zij helpen binnen hun gemeenschap en in de mountain clinic. Ze kunnen ondertussen al mineure chirurgie (circumcisies en het verwijderen van cysten) en helpen bij de bevallingen. In de tuin rond het kliniekje worden geneeskundige kruiden gekweekt. In de hutjes kunnen patiënten verblijven.

De overheid heeft een immunisatieprogramma, maar soms komen de mensen niet opdagen (sommigen moeten een halve dag stappen om een health centrum te bereiken); of soms zijn de vaccins uitgeput. Hierdoor zijn nog steeds een heleboel kinderen niet of onvolledig gevaccineerd.
We trekken rond, springen van het ene rijstterras naar het andere, bezoeken verschillende families en CHW’s. Want deze vrouwen zijn in de eerste plaats ook moeder, echtgenote, huisvrouw, helpen hun man op het land en maken de maïs handmatig tot maïsmeel. Echt bewonderenswaardig wat zij hier doen!

Sinds het bestaan van de CHW’s, is de patiëntenpopulatie van de mountain clinic drastisch gedaald. Vele CHW’s kunnen de mensen binnen hun gemeenschap verder helpen waardoor ze vaak niet meer naar de clinic hoeven.
Bijna geen enkele boer bezit hier zijn eigen land. Heel de familie (ook kinderen) helpt om het beetje geld bijeen te krijgen. Vaak net genoeg om van te eten. Laat staan dat er dan iemand ziek wordt…

Op de terugweg bezoeken we het District Hospital. Dit ziekenhuisje heeft een beddencapaciteit van vijftig bedden, er verblijven echter vijfenzeventig patiënten. In het ziekenhuis werken vijf huisartsen, waarvan één ook de directeur is. Hij had onder zijn voeten gekregen dat er teveel patiënten waren, wat dus indirect wil zeggen dat hij patiënten zou moeten weigeren… Dit terwijl het volgende (en eveneens overvolle) publieke ziekenhuis nog eens vier uur verder is…

Met de 4X4 van de Franciscans bereiken we de andere mountain clinic (Kansalakan). De wagen zit eivol, we hebben voor de mij onduidelijke reden zelfs een geit mee. Het is de 35ste verjaardag van deze kliniek waardoor er een groot feest wordt gehouden. Mensen komen van heel ver om erbij te zijn. Er wordt gegeten, gedanst en gezongen.